Wat wij kunnen leren van de routines van de grootste kunstenaars.

Jarenlang was mijn dagelijkse (ochtend) routine als volgt: ik werd wakker, liep naar beneden, drukte op de ‘aan’ knop van mijn koffieapparaat en terwijl die de Braziliaanse koffiebonen aan het malen was, pakte ik mn pakje Gauloises rood, stak een peuk op en zette mn laptop aan. Vervolgens pakte ik mijn heerlijk vers gezette koffietje, ging achter de laptop zitten en speurde het net af naar nieuws op nu.nl. parool.nl etc. Dat was mijn oplaadmoment, daar werd ik rustig van en tegelijk kreeg ik er ook energie van om de dag lekker te starten.

Dit was dus jarenlang mijn ochtendroutine. Tot een jaar geleden. Ik bleek een schildklieraandoening te hebben. Vanaf die dag moest ik elke ochtend op nuchtere maag mijn medicatie innemen. Voor de rest van m’n leven. Nou, geen probleem toch? dacht ik. Maarrrr, vertaald naar mijn ochtendritueel: nuchter, betekent dus: pil innemen, half uur wachten, dan pas koffie. Drama. Alles in de war.

Inmiddels, na wat aanklooien met mijn gewoontes (ik ben trouwens al zo’n 4 jaar gestopt met roken!), heb ik een nieuwe routine. Mijn strip met schildkliermedicatie ligt op mn nachtkastje, samen met een flesje water. Ik word wakker en het eerste wat ik doe is mn medicatie innemen. Opstaan, aankleden, hond aan de riem en wandelen. Bij thuiskomst is het dan eindelijk tijd voor mijn hernieuwde moment van koffie, laptop aan, nieuws lezen. Ik denk er niet meer bij na.

Waarom was ik nu zo in de war, bedacht ik me later. Wat levert zo’n ritueel of routine mij op?

Ik had laatst een cliënt die nogal wat ballen hoog te houden had. Ik vroeg haar: hoe start jij je dag, vertel eens? Haar dag bleek te beginnen als een soort wervelwind. Alles tegelijk, complete chaos. Zo begon ze de dag heel onrustig en dat had effect op de rest van haar dag.

Wat leveren routines en rituelen ons nu eigenlijk op?

Dagelijkse routines blijken ontzettend veel voordelen te hebben voor je fysieke en mentale gezondheid. Velen gebruiken ze om tijd vrij te maken voor gezond eten en bewegen – twee belangrijke maar moeilijk vol te houden gewoonten. Bovendien is aangetoond dat routines stress en angst verminderen.

Routines en rituelen kunnen in combinatie met elkaar werken om jouw dagelijkse taken te systematiseren en je te helpen soepel van het ene naar het andere te gaan.

Er zijn 2 manier waarop deze voordelen tot stand komen. De eerste is het voorkomen van beslissingsmoeheid. Studies hebben aangetoond dat naarmate de dag vordert, onze hersenen moe worden en minder goed in staat zijn om goede beslissingen te nemen. Met een routine worden veel beslissingen voor je genomen, zodat je je hersenen kunt sparen voor later op de dag.

Routines verminderen ook je cognitieve belasting, of de mentale inspanning die nodig is om een proces te voltooien. Door elke dag dezelfde handelingen te herhalen, leer je hoe je dagelijkse taken kunt uitvoeren zonder er al te veel bij na te hoeven denken. Dit maakt ruimte vrij in je hoofd om nieuwe taken te leren of meer focus te richten op moeilijke taken.

Rituelen zijn nuttig om van mindset te veranderen wanneer je aan een nieuwe taak begint. Als je bijvoorbeeld altijd een kop koffie drinkt voor je gaat werken, zal je langzaam een betekenis (het is tijd om te werken) koppelen aan een routine (jouw ochtendkoffie). Uiteindelijk zal je kopje koffie ‘s ochtends je geest in de stemming brengen om dingen gedaan te krijgen. Rituelen zijn daarom erg nuttig als je merkt dat je moeite hebt om je te concentreren. Het gebruik van een ritueel traint je hersenen om je te helpen je werk – of een andere taak waar je moeite mee hebt – in een meer productieve gemoedstoestand te benaderen.

Naast het voorkomen van beslissingsmoeheid en het verminderen van cognitieve belasting, bieden routines en rituelen nog meer voordelen. Ze helpen structuur en stabiliteit te brengen in ons dagelijks leven. Door een consistente routine te volgen, creëren we een gevoel van controle en voorspelbaarheid. Dit kan ons geruststellen en stress verminderen, omdat we weten wat we kunnen verwachten en hoe we onze tijd kunnen indelen.

Routines en rituelen dienen ook als ankers in ons drukke bestaan. In een wereld vol afleidingen en constante veranderingen vormen ze een vertrouwd en verbindend element. Ze geven ons een gevoel van identiteit en verbondenheid, omdat ze vaak gekoppeld zijn aan onze persoonlijke waarden en doelen. Door regelmatig gezonde gewoonten en zelfzorgrituelen op te nemen in onze dagelijkse routine, tonen we onszelf liefdevolle zorg en prioriteren we onze eigen gezondheid en welzijn.

Bovendien kunnen routines en rituelen ons helpen om efficiënter te worden. Door taken te automatiseren en routinematig uit te voeren, kunnen we kostbare tijd en energie besparen. Hierdoor blijft er meer ruimte over voor creativiteit, reflectie en persoonlijke groei. Routines kunnen ook dienen als triggers om andere gewenste gedragingen te stimuleren. Bijvoorbeeld, door na het tandenpoetsen direct een boek te pakken, moedigen we onszelf aan om dagelijks te lezen en onze kennis uit te breiden.

Tot slot bieden routines en rituelen een gevoel van voldoening en prestatie. Wanneer we onze dagelijkse taken systematiseren en afvinken, voelen we ons productief en succesvol. Dit motiveert ons om door te gaan en ons leven op een doelgerichte en bevredigende manier vorm te geven.

En dan nu..de kunstenaars

Ja, je dacht misschien al, waar komt die titel vandaan? Nou, laat me je vertellen dat ik me volledig heb verdiept in alles wat te maken heeft met routines en rituelen. Tijdens mijn zoektocht stuitte ik op een geweldig boekje genaamd ‘Daily Rituals: How Artists Work’. In dit boek worden maar liefst 200 routines beschreven van de grootste iconen van de afgelopen 400 jaar: romanschrijvers, dichters, toneelschrijvers, schilders, filosofen, wetenschappers en wiskundigen. Van het tellen van 60 koffiebonen tot obsessief douchen, ze hadden allemaal hun eigenaardige, maar soms ook simpele gewoontes. Net als jij en ik (misschien niet de excessieve wijn, pillen en maaltijden, maar wie weet?). Deze routines hebben bijgedragen aan het succes en de productiviteit van deze iconen, en hebben hen in staat gesteld om in een staat van mentale rust hun kunst te beoefenen.

Ik kan je vertellen dat mijn cliënt inmiddels een aantal mooie routines in haar dag heeft ingebouwd en nu beter bestand is tegen de stress die ze eerder ervoer. Het is inspirerend om te zien hoe kleine veranderingen in onze dagelijkse routines een groot verschil kunnen maken in ons welzijn.

En ik? Ik ben niet langer trouw aan Braziliaanse koffie, maar heb mijn hart verpand aan Guatemalaanse bonen! (Misschien niet 60 koffiebonen, maar dat is oké.)

Hier een samenvatting van 2 van de kunstenaars, enjoy!

Francis Bacon

Bacon (1909-1992) was een in Ierland geboren Britse schilder wiens abstracte portretten van groteske, vervormde figuren hem tot een van de meest kenmerkende en controversiële kunstenaars van het naoorlogse tijdperk maakten.

Voor de buitenstaander leek Bacon te gedijen in wanorde. Zijn ateliers waren omgevingen van extreme chaos, met verf uitgesmeerd op de muren en een kniehoge wirwar van boeken, penselen, papieren, gebroken meubilair en andere rommel opgestapeld op de vloer. (Aangenamere interieurs verstikten zijn creativiteit, zei hij.) En als hij niet schilderde, leefde Bacon een leven van hedonistische uitspattingen: hij at meerdere rijke maaltijden per dag, dronk enorme hoeveelheden alcohol, nam alle stimulerende middelen die voorhanden waren, en bleef over het algemeen later uit en feestte harder dan al zijn tijdgenoten.

En toch, zoals biograaf Michael Peppiatt heeft geschreven, was Bacon “in wezen een gewoontedier”, met een dagindeling die in de loop van zijn carrière weinig veranderde.

Schilderen kwam op de eerste plaats. Ondanks zijn late nachten werd Bacon altijd bij het eerste daglicht wakker en werkte enkele uren door, meestal rond het middaguur. Daarna volgde weer een lange middag en avond van feesten, en Bacon treuzelde niet. Hij liet een vriend naar de studio komen om een fles wijn te delen, of hij ging wat drinken in een pub, gevolgd door een lange lunch in een restaurant en daarna nog meer drankjes in een reeks privé-clubs. s Avonds was er een diner in een restaurant, een rondje door de nachtclubs, misschien een bezoek aan een casino, en vaak, in de vroege ochtenduren, nog een maaltijd in een bistro.

Aan het eind van deze lange nachten eiste Bacon vaak dat zijn metgezellen zich thuis bij hem voegden voor een laatste drankje – een poging, zo lijkt het, om zijn nachtelijke gevechten met slapeloosheid uit te stellen.

Bacon was afhankelijk van pillen om in slaap te komen, en hij las en herlas klassieke kookboeken om zich te ontspannen voor hij naar bed ging. Hij sliep nog steeds maar een paar uur per nacht. Desondanks was het gestel van de schilder opmerkelijk stevig. Zijn enige lichaamsbeweging was ijsberen voor een doek, en zijn idee van diëten bestond uit het slikken van grote hoeveelheden knoflookpillen en het mijden van eierdooiers, desserts en koffie – terwijl hij wel een half dozijn flessen wijn dronk en twee of meer grote restaurantmaaltijden per dag at. Zijn stofwisseling kon deze overconsumptie blijkbaar aan zonder dat zijn verstand verslapte of zijn taille groeide. (Tenminste, niet tot laat in zijn leven, toen het drinken hem eindelijk te pakken leek te krijgen). Zelfs de occasionele kater was, in de ogen van Bacon, een zegen. “Ik werk vaak graag met een kater,” zei hij, “omdat mijn geest dan bruist van energie en ik heel helder kan denken.”

Maya Angelou

Angelou (1928) is een Amerikaanse schrijfster en dichteres die vooral bekend is door haar reeks van zeven autobiografieën, die in 1969 begon met I Know Why the Caged Bird Sings.

Angelou is nooit in staat geweest om thuis te schrijven. “Ik probeer het thuis heel mooi te houden,” heeft ze gezegd, “en ik kan niet werken in een mooie omgeving. Het brengt me in de war.” Daarom heeft ze altijd in hotel- of motelkamers gewerkt, hoe anoniemer hoe beter. Ze beschreef haar routine in een interview in 1983:

“Ik sta meestal rond half zes op en ben om zes uur klaar om koffie te drinken, meestal met mijn man. Hij gaat rond half zeven naar zijn werk en ik naar het mijne. Ik heb een hotelkamer waar ik mijn werk doe – een kleine kamer met alleen een bed, en soms, als ik het kan vinden, een wastafel. Ik heb een woordenboek, een bijbel, een spel kaarten en een fles sherry in de kamer. Ik probeer er rond 7 uur te zijn, en ik werk tot 2 uur ‘s middags. Als het werk slecht gaat, blijf ik tot 12.30 uur. Als het goed gaat, blijf ik zo lang als het goed gaat. Het is eenzaam, en het is geweldig. Ik bewerk terwijl ik werk. Als ik om twee uur thuiskom, lees ik nog eens wat ik die dag geschreven heb en probeer het dan uit mijn hoofd te zetten. Ik douche, bereid het eten voor, zodat wanneer mijn man thuiskomt, ik niet helemaal in mijn werk verzonken ben. We hebben een schijn van een normaal leven. We drinken wat samen en eten wat. Misschien lees ik hem na het eten voor wat ik die dag geschreven heb. Hij geeft geen commentaar. Ik nodig niemand uit om commentaar te geven, behalve mijn redacteur, maar het is goed om het hardop te horen. Soms hoor ik de dissonanten; dan probeer ik die ‘s ochtends weer recht te trekken.”

Op deze manier is Angelou erin geslaagd niet alleen haar veelgeprezen reeks autobiografieën te schrijven, maar ook talloze gedichten, toneelstukken, lezingen, artikelen en televisiescripts. Soms brengt de intensiteit van het werk vreemde lichamelijke reacties teweeg – haar rug gaat naar buiten, haar knieën zwellen op, en haar oogleden zwollen eens helemaal dicht. Toch vindt ze het leuk om de grenzen van haar kunnen op te zoeken. “Ik moet altijd de beste zijn,” heeft ze gezegd. “Ik ben absoluut dwangmatig, dat geef ik toe. Ik zie dat niet als een negatief punt.”